Door: Irene Biemond, Teelen Kennismanagement

Sinds 2010 staat in de WHW dat examencommissies in het hoger onderwijs een onafhankelijke positie moeten hebben (WHW, art. 7.12a, lid 2).

Wat kunnen we leren van toezichthoudende instanties, voor wie een onafhankelijke positie ook cruciaal is? Als toezichthoudende instanties informatie verzamelen en beoordelen is het belangrijk dat dit zonder enige vorm van bestuurlijke inmenging kan plaatsvinden. En als ze tekortkomingen signaleren, moeten ze dat zonder beperkingen kunnen doen*. Deze kenmerken zijn volgens mij ook cruciaal voor examencommissies.

Zonder inmenging

Wat doe je als een collega je half lachend vraagt om niet te streng te zijn bij het beoordelen van zijn toets? Een dergelijke vraag kan betekenen dat de collega zich terdege bewust is van het belang van de taak die examencommissies hebben in de borging van de kwaliteit van toetsen. Dat is prima en zou ik lekker zo laten. Er heerst blijkbaar een collegiale sfeer.

Maar het kan ook een poging tot beïnvloeding zijn. Dat is helemaal niet prima, zeker niet als de collega in de onderwijsorganisatie ook nog eens een hiërarchische positie heeft. Dan is het essentieel dat je als examencommissie wijst op je onafhankelijke positie. Neem dergelijke opmerkingen dus serieus en wuif ze niet direct weg!

Tekortkomingen signaleren

Je bent de nieuwe examencommissievoorzitter en je komt erachter dat niet-bevoegden toezeggingen hebben gedaan over het verlenen van vrijstellingen. Wat doe je dan? Als het glashelder is dat anderen een bevoegdheid van de examencommissie hebben ‘overgenomen’ moet de examencommissie deze ‘overtreding’ zonder beperkingen kunnen signaleren en actie ondernemen. Ook als dat vervelende gevolgen heeft.

Vrije informatievergaring en beoordeling

Wat te doen als het management de examencommissievoorzitter uitnodigt om deel te nemen aan een werkgroep over bijvoorbeeld ‘studeerbaarheid’? Het is waarschijnlijk niet verstandig om ‘zomaar’ deel te nemen aan een werkgroep, omdat je als examencommissie andere belangen kunt hebben dan bijvoorbeeld het opleidingsmanagement. Maar als je duidelijk maakt dat je vanuit je positie van examencommissievoorzitter deelneemt om informatie te verkrijgen en te beoordelen, is het een heel ander verhaal.

Recentelijk vertelde een examencommissievoorzitter me dat zij van elke beleidsvergadering een agenda ontvangt, om te kunnen vaststellen of het wenselijk of nodig is daaraan als examencommissievoorzitter deel te nemen. In het kader van een onbelemmerde informatievergaring is hiervoor zeker iets te zeggen!