Dominique Sluijsmans (lector Zuyd Hogeschool)

De inkt van haar nieuwste boek is nog amper droog. Logisch dus dat lector Dominique Sluijsmans (Zuyd Hogeschool) op het congres Toetsen en Examineren in het Hoger Onderwijs uitgebreid zal ingaan op de nieuwste inzichten, zoals vastgelegd in ‘Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het hoger onderwijs’.

Dominique Sluijsmans is lector bij Zuyd Hogeschool (standplaats Heerlen) en professionaliseert de docenten van alle bij deze hogeschool aangesloten faculteiten. Eind 2016 publiceerde ze samen met René Kneyber het boek ‘Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs’. Onlangs verscheen het logische vervolg daarop: ‘Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het hoger onderwijs’, dat ze samen met Mien Segers schreef. “René en ik hebben allebei interesse in formatief toetsen, een vorm van toetsen waarbij het accent ligt op leren in plaats van op presteren en punten halen. Dat leidde tot een boek met enerzijds informatie over formatief toetsen en anderzijds portretten van mensen in de praktijk die ermee bezig zijn en vertellen over hun ervaringen.”

Boek over formatief toetsen
Sluijsmans, in tegenstelling tot Kneyber werkzaam in het hoger beroepsonderwijs, vond dat er ook een dergelijk boek moest komen voor het hbo. “Het hoger onderwijs kampt met dezelfde problemen als het voortgezet onderwijs als het gaat om toetsen. Sterker nog, in het hbo wordt veelal op dezelfde manier getoetst als in het voorgezet onderwijs, terwijl het nota bene gaat om beroepsopleidingen en academische opleidingen. Daarom heb ik prof. dr. Mien Segers benaderd om samen met mij dit boek te schrijven. We hebben mensen in het hbo benaderd die veel met formatief toetsen bezig zijn en hadden in korte tijd een heel team bij elkaar.”

Inzicht in ontbrekende kennis
Formatief toetsen zorgt voor ‘responsief onderwijs’, aldus Sluijsmans. “Het gaat er bij formatief toetsen niet zozeer om of je een 6 of een 7 hebt gehaald. Het doel van formatief toetsen is dat het leren de student vormt. Bij formatief toetsen mag hij bij wijze van spreken op zijn bek gaan. Je geeft hem opdrachten waaruit blijkt hoe ver hij al is en wat hij nog nodig heeft – en daar geef je dan feedback op. De toets maakt duidelijk waar de student staat, waar hij naartoe wil en wat hij moet doen om die gap te overbruggen.”

Hoewel Sluijsmans een overtuigd pleitbezorger is van formatief toetsen wijst ze de gangbare (summatieve) manier van toetsen beslist niet af. “Je hebt ze allebei nodig in het onderwijs. Eerst moet je leren; daarvoor zet je formatieve activiteiten in en organiseer je een formatief leerproces. Pas als een student denkt dat hij zijn kennis op orde heeft, toets je dat met een summatieve toets. Maar wat je nu ziet, is dat studenten zich helemaal richten op het behalen van hun studiepunten. Een hordenrace – en niet gericht op leren. Ik zie het ook in mijn eigen hogeschool. Laatst zag ik een banner met de tekst: ‘Heb jij je al ingeschreven voor de toets?’ Daar had ook op kunnen staan: ‘Heb je zin om bij ons te komen leren?’… Ik zie het ook bij mijn eigen kinderen. Ze zijn vooral bezig voldoendes te halen. Wat ze leren, informeert ze niet zoveel.”

Derde dimensie
Het nieuwe boek is voorzien van een voorwoord door prof. dr. Jan Anthonie Bruijn, die naast summatief en formatief toetsen nog een derde dimensie ten tonele voert: het empathisch vermogen. Sluijsmans: “Beoordelen heeft vaak als functie: is het goed of is het fout? Jan Antonie pleit ervoor het onderwijs te gebruiken om studenten te leren zich in te leven in de ander, in diens cultuur en beweegredenen. Je zou daar in je beoordeling ruimte voor kunnen inruimen. Dus: niet alleen beoordelen of iets goed of fout is, maar ook of je oplossing getuigt van empathie. Dat zal zorgen voor een genuanceerdere kijk op de zaak. Er zijn immers – zeker in het hoger onderwijs – vaak meer antwoorden mogelijk dan goed of fout. Het zal studenten ook helpen vraagstukken vanuit meerdere perspectieven te bekijken.”

Meer persoonlijk contact
Uit onderzoek blijkt dat leerlingen en studenten prijs stellen op persoonlijk contact. Sluijsmans: “Formatieve toetsen zijn daarvoor ideaal. Ze bevorderen de interactie tussen de studenten en de leerkrachten, maar ook tussen de studenten onderling; denk aan peer assessments, peer reviews en dialogen. Formatief toetsen zorgt ervoor dat je elke student ziet; studenten kunnen zich niet meer verschuilen. Je houdt ze aan boord. Dat komt de studieresultaten en slagingspercentages ten goede. Voor de student is formatief toetsen dan hard werken. Bij summatief toetsen is het andersom; dat is vaak juist hard werken voor de docent, om tot een zorgvuldige beslissing te komen die recht doet aan de student.”

Lees ook:  Interview: Dominique Sluijsmans geeft een tip voor examinatoren.