Openboekexamens zijn nog altijd een ondergeschoven kindje in de wereld van het examineren. Uit onderzoek blijkt dat veel kandidaten deze methode zien als een gemakkelijke optie waarvoor ze zich nauwelijks hoeven voor te bereiden. Examinatoren kiezen meestal voor toetsvarianten waarbij kandidaten kennis uit het hoofd moeten reproduceren.

Toch beargumenteren Mieke Clemens en Lisa Laga in hun boek Steekkaarten Doceerpraktijk dat openboekexamens een zeer waardevolle methode van toetsing zijn. Als examinator zoekt u hiermee namelijk een andere vorm van kennis.

Open versus gesloten

Bij een gesloten examen wordt van de kandidaat een grondige beheersing van de leerstof verwacht. Hij moet de relevante informatie korte tijd paraat hebben. Er is echter geen garantie dat de materie na het examen blijft hangen. Ook kan het moeilijk zijn om vast te stellen in welke mate de kandidaat de lesstof werkelijk beheerst.

Tijdens een openboekexamen moet de kandidaat snel zijn weg kunnen vinden in de beschikbare informatie. Door deze vervolgens toe te passen op nieuwe situaties, richt de student zich op een hogere orde van verwerkingsactiviteit. Daardoor toetst u niet zo zeer de parate kennis van een kandidaat, maar het vermogen om kritisch te denken en informatie te evalueren.

Kandidaten hebben in ieder geval een uitgesproken mening over deze vorm van toetsing. Over het algemeen zijn studenten minder gestrest voor een openboekexamen. Zij hebben dan ook een duidelijke voorkeur voor deze variant. Studenten geven echter ook aan dat zij deze toetsen wel als moeilijker ervaren.

Op zoek naar de juiste vraag

Als examinator is het zaak om nauwkeurig te kijken naar de aard van de vragen. Het mag namelijk niet zo zijn dat de kandidaten onder hoge tijdsdruk simpelweg de antwoorden uit het beschikbare materiaal moeten vissen. Denk er ook aan dat studenten over het algemeen meer tijd en ruimte nodig hebben om met de materialen te werken.

Wanneer aan deze voorwaarden wordt voldaan kunt u als examinator echter alle kanten op binnen deze vorm van toetsing. Door zorgvuldig het beschikbare materiaal te selecteren en creatief om te gaan met de vraagstelling toetst u niet alleen het kennisniveau, maar ook de vaardigheid van uw kandidaten.

Meer weten?

Bekijk eens het congres Actualiteiten in Toetsen en Examineren in het VO , waarmee u bij de les blijft in het doolhof van wijzigingen in de toets- enexamenwereld. Werkt u in het Hoger Onderwijs? Dan is de 2-daagse cursus Toetskwaliteit in het Hoger Onderwijs wellicht waardevol voor u: leer voldoen aan het beoordelingskader van de NVAO en zorg voor valide en betrouwbare toetsen!

 

Door: Thomas Kleinveld